Bilim, bilimsel yöntem adı verilen standarda dayanan bir bilgi toplama ve kişiler arası işbirliği modudur. Amaç, yokuş aşağı yuvarlanan bir topun hızından yakıtını tüketen bir yıldızın çökmesine kadar çeşitli fenomenleri başarıyla tahmin eden teoriler formüle etmektir.
Bilimin İşleyişi ve Dalları Nelerdir?
Bilimsel yöntem, hipotez oluşturma ve test etmenin temel bir döngüsüdür. İlk olarak, bilim insanı bir şeyin nasıl çalıştığına dair bir hipotez kurar. Örneğin, boşlukta tüm cisimler aynı hızla yeryüzüne düşer. Hipotezin ardından bir test yapılır. Bilim insanı, bir vakum odasını deneysel aparat olarak kullanmalı, çeşitli nesneleri odaya düşürmeli ve düşme sürelerini mümkün olduğunca doğru bir şekilde ölçmelidir. Daha sonra bilim insanı, destekleyip desteklemediklerini görmek için sonuçları orijinal hipotezle karşılaştırır. Ancak hepsi bu kadar değil. Diğer bilim insanlarının aynı deneyleri deneyebilmesi ve sonuçların tekrarlanabilir olduğundan emin olabilmesi için bilim insanı sonuçlarını yayınlamalıdır.
Tekrar üretilebilirlik, iyi bilimde önemli bir faktördür, çünkü bazen deneyler, hipotezlerini doğrulama olasılığını yapay olarak artırmak ve hatta veri üretmek için tasarlanır. Bilimsel bir hipotezin arzu edilen diğer bir özelliği de yanlışlanabilirliktir. Bir hipotezin yanlışlığı kanıtlanamıyorsa bilimsel değildir.
Bilim üç ana kategoriye ayrılır. Bunlar; biyoloji, fizik, kimya, jeoloji vb. gibi doğal olayları inceleyen doğa bilimi; psikoloji, sosyoloji, antropoloji vb. gibi insanları ve toplumlarımızı inceleyen sosyal bilimler; ve matematik, istatistik ve mantığı içeren biçimsel bilimdir. Bunlar haricinde, biçimsel bilimin bir bilim olarak kabul edilip edilmeyeceği konusunda bazı tartışmalar var. Her üç bölüm de son derece önemlidir ve son birkaç yüzyıl boyunca insanlığın bilgisine ve refahına ölçülemez bir şekilde katkıda bulunmuştur.
Bilim, belirli görevleri veya zorlukları çözmek için kullanıldığında, örneğin, bir devre tasarlamak için elektrik alanlarıyla ilgili bilimsel bilgiyi kullanarak, buna uygulamalı bilim denir. Doğa ve sosyal bilimler deneysel bilimler olarak adlandırılır çünkü deneye dayalıdırlar, matematik gibi formel bilimler ise ampirik değildir. Bazı bilim felsefecileri teoremi kanıtlamayı bir deney olarak görse de, çoğu gerçek dünya testini içermediği için matematiği ampirik olmayan olarak kabul eder.
Bilimde önyargıların ortadan kaldırılması önemlidir. Önyargı, bir teorisyen belirli bir deneysel sonucu tercih ettiğinde ve bunu sağlamak için deneyi bilinçli veya bilinçsiz olarak değiştirdiğinde veya duygusal akıl yürütme mantıksal akıl yürütmeden önce geldiğinde ortaya çıkar. Bilim, önyargıyla mücadele etmek için tekrarlanabilirlik ve standardizasyon gibi birçok koruma içerir. Ancak bilimde önyargı hâlâ yaygındır. Örneğin; büyük şirketler bilim insanlarına her yıl milyarlarca dolar veriyor ve onlardan bağışçı işi veya endüstri üzerinde olumlu etkisi olan sonuçlar üretmelerini bekliyor. Bunların hiçbiri bilimin varsayım, hurafe veya inançtan daha az yararlı olduğu anlamına gelmez. Yalnızca bilimin daha iyi ve daha kötü standartları vardır ve iyi bilim yapmak için çaba gerekir...
Yorum Gönder